Yurtdışında yaşayan çocukların Türkçe konuşmasını sağlamak yazıma gelen yorumlarda Kıpırcan’ın nasıl hem İngilizce ve hem Türkçe okumayı öğrediğine dair sorular gelmişti. Benim hiçbir fazladan çabamın olmadığı yerlerden biri, çocukların okuması diyebilirim. Gittikleri Montessori anaokulunda, okuma ve yazmayı ses temelli öğrendikleri için ve de muhtemelen okumaya ilgileri olduğu için bir kere sesleri ve sesleri nasıl birleştireceklerini öğrenince gerisi çorap söküğü gibi geldi. Okuması daha zor olan İngilizce dili olduğu için, her harfin sadece tek bir sese tekabül ettiği Türkçe’yi okuyabilmek hiç zor olmuyor. Benim yaptığım sadece Türkçe’de hangi harfler hangi sesi çıkarıyor seslemek ve de İngilizce’de olmayıp, Türkçe’de olan harfleri öğretmek oldu. Eğitimci değilim, ama benim gözlemlediğim ve okuduğum kadarı ile sistem şöyle.

Her harfin sembolü, adı ve sesi var. Basit bir örnek vermek gerekirse
Harf sembolü: B
Harfin adı: BEEE (İngilizce’de Bİİİİ)
Harfin sesi: B(ı)

Buna aynı zamanda fonetik ses de deniyor. Ey-bi-sii şarkısı yerine İngilizce fonetik alfabe şarkısını dinleyebilirsiniz. Phonics Song da bir fikir veriyor.

T harfini gösterdiğinizde TEEEEE değil T(ı)
O harfini gösterdiğinizde OOOOO deği kısa bir O
P harfini gösterdiğinizde PEEEEE değil P(ı) diye

sesliyorsunuz. Evde bunu yapmak isterseniz Montessori’de kullanılanılan Zımpara Kağıdı Harfler i evde yapmayı gösteren yazıma göz atabilirsiniz. Dolayısı ile çocuk harfleri öğrenirken T(ı) – O – P(ı) diye öğrendikten sonra bir sonraki aşamada, yan yana hızlı sesleyerek okumaya başlıyor. İngilizce’de de sert sessizlerle ve kısa seslilerle başladıkları için neredeyse bizim Türkçe’de yazıldığı gibi okuyorlar diyebiliriz. Verdiğim TOP örneğinde, çocuğun O harfini İngilizce’de daha açık bir O(a) ve Türkçe’de daha kapalı ve yuvarlak O diye sesleyeceğinin ayrımına varması lazım. Montessori’de harflerin seslerini öğrenmeye A’dan başlamıyorlar. Başka bir sırası var.

Kıpırcan’ın Türkçe okuması da etrafındakileri okumaya merakından başladı. Hem Türkiye’ye gittiğimizde, hem de evde bolca Türkçe çocuk kitabı da olunca çocuklar Türk alfabesine ve Türkçe’ye de kolayca aşina oldular. Hoş, İstanbul ve Bursa’da etraftaki bütün ilan ve tabelalar İngilizce aslında. En basit banka ürünü reklami bile bakıyorum İngilizce. (Her Türkiye’ye geldiğimde, inanılmaz rahatsız oluyorum. Neyse, uzatmayayım, bu başka bir yazı konusu 🙂

Bizim nesil böyle öğrenmedik. Biz heceleyerek öğrendik. Ama sanırım şu anda Türkiye’de de okumayı buna benzer bir metod ile öğretiyorlarmış. Eğitimci okurlarım bu konuda bilgi verebilirlerse sevinirim.

Benim tecrübem Türkçe ile İngilizce, İspanyolca gibi Hint-Avrupa dilleri ile kısıtlı. Farklı bir dil ailesi ve hatta alfabe ile durum nasıl olur bilemiyorum. Paylaşan olursa, öğrenmiş oluruz.

Chicago ve civarında oturanlar Turkish American Cultural Alliance derneğinin pazar günleri Türkçe dili, Türkiye hakkında bilgi ve sosyal ve kültürel bilgilerin öğretildiği Atatürk Okuluna çocuklarını kaydettirip, Türkçe hem okuma/yazmayı, hem konuşmayı öğrenip, ilerletmelerine yardımcı olabilirler.