ANAHTAR KELİME: GÜNLÜK DÜZEN (ROUTINE)
Bebekler belli bir düzene ihtiyaç duyarlar. Yeni dünyalarında en çok güvene, tanıdık ve bildik şeylere (görüntüler, sesler, nesneler) ihtiyaç duyarlar. Yenilikler onları heyecanlandırır ama anne ve babanın işaretlerine göre biraz sonra ne olacağını, geleceğini, göreceğini aşağı yukarı bilirlerse hem daha az huysuz olurlar, hem de yemekten oyuna, oyundan uykuya geçişleri daha rahat olur. Ayrıca uyanıkken ve oyun vaktinde daha ilgili olabilir ve daha iyi öğrenebilirler.
Bildiğim bütün uyku kitapları uykuyu “uyku + yemek/emzirme + uyanık zaman”ın düzenlenmesi çerçevesinde ele alırlar. Yani uyku tek başına bir sorun veya çözüm değil, bütün günlük düzenin (ing: routine) bir parçasıdır. Bu katı disiplin veya katı anne babalık değil bebeği biraz sonra ne olacağına hazırlamak, güven vermek, öğrenmesi için gerekli zamanı tanımaktır.
VÜCUDUN BİYOLOJİK SAATİ
Birkaç gün kendinizi dinleyin. Belli saatlerde uykunuzun bastırdığını farkedeceksiniz. O vakitlerde başınızı yastığa koyarsanız, 10 dan geriye saymayı bitiremeden uyursunuz. Fakat “ha şu evi toparlayayım”, “su diziyi bitireyim” diye uykuya karşı koyarsanız, yarım saat sonra yatağa yattığınızda yatakta dönüp durmaktan başka birşey yapamazsınız. Üstüne üstlük uykunuz geldikten sonra okuduğunuz kitap, izlediğiniz film, bitmeyen işler, yapılmayan yemekler kafanıza takılır. Beyniniz çalışmayı bırakmaz. Siz de “benim uykum vardı; şimdi ne oldu?” diye merak edersiniz.
Olan olmuş, uyku size gelmiş, siz uykuyu kaçırmışsınızdır. Bebekler de böyledir. Belli saatlerde vücut ve beyinleri yorulur. Dinlenme ihtiyacı hissederler. Uykuları gelir, bunu belli işaretlerle belli ederler. O vakit aralığını yakaladınız mı, uykuya dalmasını sağlamak daha kolaydır. Kaçırdınız mı vay halinize. Once bir “uykunun başa vurması” durumu gerçekleşir. Sonra mızıldanma başlar. Uyku kaçtığı ve dalamadığı için sinirlenir, ağlama başlar. En son – şanslıysanız çok sürmeden – ağlayarak uykuya dalarlar.
Bebeklerin de biyolojik ritmi vardır. Bu iyi gozlemlenmeli ve işaretlere geciktirilmeden cevap verilmelidir Uyku gelme vakitlerini gözlemleyip yakalamak ve günlük düzeni buna göre oluşturmak çok muhimdir. 2 aylık bebeği 3 saatte bir uyuyacak diye kendi düzeninize göre 10 da uyumaya zorlayamazsınız. 9.30 da uykusu gelmişse 9.30 dan itibaren 3 saatlik düzen kurmalısınız.
Biyolojik saat, uykuya dalma ve uykuda kalma becerisi, acıkma saatleri, rahat ve huzurlu uyanık saatler ve oyun saati hepsi bir zincirin halkalarıdır. Hepsi bebeğin bir birey olarak tanınıp, gözlemlenip işaretlerine göre yönlendirilmesi ile düzene konur, birbirine geçer. Tek bir kitabın tek bir çözümü faydalı olmayabilir. Birçok kitaptan, websitesinden, dergiden, bir bilenden duyduklarınızı kendinize ve bebeğinize göre harmanlayıp kendi metodunuzu yaratabilir, size ve bebeğinize uygun bir günlük düzen yaratabilirsiniz.
Bebekler – bizler gibi – hemen uykuya dalamazlar. Yatağa yatırıldıktan sonra tamamen uyumaları ortalama 20 dakika sürer. Önemli olan bu sürede sakinleşip kendi kendilerini oyalayabilmeleridir.
Ayrıca uyku süreci de inişli çıkışlıdır. Uykunun derinleştiği ve hafiflediği yerler vardır. İlk bebeklikte bu iniş çıkışlar 45 er dakikadır. Bebeğinizi yatırdıktan 45 dakika sonra uyanıyorsa bu uykunun hafiflediği yerde kendini açıyor ama geri uykuya dalamıyor demektir. Yataktan almaktansa ya biraz bekleyip tekrar geri uyumasını beklemek veya yanına gidip kucağınıza almadan sakinleştirip uykuya geri dalmasına yardımcı olmak, gereken uykunun tamamlanması açısından daha iyidir. (bkz. Healthy sleep habits, happy child)
merhaba,
dün aşkam tam bir uykusuzluk krizi yaşadık. gündüz 1 ve yarım saat uyuyan, seslere uyanan bebeğim akşam esnemesine göz kapaklarının kapanmasına ve 1 saat ayağımda sallamama rağmen uyumadı. sonunda akşam düzeni bozulmuş, mama saatleri sarkmış ve sinirleri hırpalanmış, zır zır ağlayan annesine ağlayarak cevap veren bir manzaraya ulaştık. sabrımın çabuk tükenmesinin pişmanlığını gün boyu yaşayacağım. ama işten eve dönünce tek istediğim kızımla oynamak beslemek ve uyutup biraz dinlenebilmek. oynamak kısmı güzel ama beslemek ve hele uyutmak sabır taşımı çatlatıyor:((( verdiğiniz bilgileri özenle ve ilgiyle takip ediyorum.
teşekkürler…
Kolay gelsin. Benim sahsi tecrubem ayakta sallamanin cocugu uyutmadigi hatta aksine oyun haline geldigi icin daha da actigi. Bu Kipircan’daki etkisi. O yuzden bence ayakta sallamak, kendi kendine uyumasina alistirmak cok daha zor ve acili. Bu benim tecrubem. Umarim yadiklarimin ve yazacaklarimin bir faydasi olur. Boylelikle kiziniz rahat rahat uyur ve siz de mutlu bir aksamdan sonra o yuyrken dinlenebilirsiniz.