Bu yazı Annevebebişi için.
Geçen sene ilk defa evimizin bahçesinde organik sebze yetiştirmiştim. Anneannemin tavsiyeleri ve yardımları doğrultusunda ve ellenmemiş toprağı organik sebze bahçesi haline getirmek için epey uğraş verdikten sonra çok lezzetli mahsüller aldık. Bir kısmı da başarısız oldu malesef. Ama çok şey öğrendim. Moonshine‘ın hediye ettiği Organic Gardening dergisi aboneliği sayesinde de sadece tecrübe ile öğrenemeyeceğim bilgiler öğrendim. Mesela hangi ürünleri yanyana dikersek birbirinin zararlı böceklerini kovalıyorlar ve zirai ilaç kullanmak zorunda kalınmıyor. Veya domatesin yanına hangi otları dikerseniz daha güzel tat veriyor.
Bu sene daha planlı programlı giriştim işe. Önce geçen seneden tecrübem ile bahçeye sık sık doldurduğumuz fideleri daha seyrek yapmak ve de bazı sebzelerin bahçedeki yerlerini güneş aldığı orana göre yeniden yerleştirmek başlıca amacım. Bir de geçen sene toprağı hazırlamam çok uzadı. Bu sene sadece yeni organic compost veya humus atacağım. O yüzden fidelerimi şimdiden hazır etmem lazım.
Dikeceğim sebzeler ve otlar şöyle
Sebzeler: Domates, Salatalık, Biber, Fasulye, Patlıcan, Mısır, Taze Soğan, Enginar
Otlar: Maydonoz, Dereotu, Nane, Fesleğen (Basil), Semizotu (Purslane), Karışık salata (Mixed greens)
Tohumların internetten siparişini verdim. Bunların tohum çimlenme ve toprağa dikim sürelerini buranın en son don zamanından geri sayarak küçük kaplara tohumları koyup evde çimlendirmeye bırakacağım. Kıpırcan geçen seneden bahçede dikip, topladığımız ot ve sebzeleri hatırlıyor. Bu sene yine yardım eder, beraber yeni bahçemizin tohumlarını atarız.
Tohumları için en beğendiğim ve kapsamlı websiteleri Seeds of Change ve Natural Gardening. Her ikisinde de roka ve semizotu mevcut. Seeds of Change de Türk tohumları da var. Acı Sivri biber bile var. Portakal Türk Patlıcanı nedir onu bilemiyorum.
Dikkat edilmesi gereken noktalar:
- Tohum paketlerinde kaç cm veya adım arayla dikilmesi gerektiğine dikkat edilecek ve çimlendirilecek tohum sayısı ona göre hesaplanacak. (yani dikilecek bitki x tohum x fide aralığı = dikilecek alan)
- Organic Gardening dergisinin verdiği tavsiye üzerine sebzelerin yerleri saat yönünde yer değiştirecek.
- Domateslerin yanına nane ve kekik gibi otlar dikilecek.
- Sebze tohumların çimlendirilmesi için paketlerindeki sürelere bakılacak. Şehrimizin en son don tarihinden geri sayarak çimlendirmeye başlanacak. (Mesela Chicago’nun ki 22 Nisanmış. Domateslerin çimlenmesi 6-8 hafta diyor. Ama son don tarihinden 1-2 hafta sonra toprağa dikmek lazım. Bu durumda benim domates tohumlarını gelecek hafta içinde kaplara koymam lazım). Amerika için don tarihlerini Farmer’s Almanac‘tan bakabilirsiz.
Çimlendirme işlemi için (google: starting seeds, seed starting) gerekenler
*Ufak gözleri olan kaplar.
*Özel çimlendirme karışımı (toprak olmayan, besleyici ve kağıt vs gibi organik maddelerden oluşan çok seyrek ve hafif bir karışım. Ufak fide zorlanmadan başını günşığına çıkarsın diye)
*Naylon örtü
*Gerekiyorsa ışık kaynağı (Floresan)
Çimler biraz büyüdükten sonra bunları daha büyük kaplara, normal toprak içine dikebilirsiniz. En son bahçedeki toprağa geçirilecek. Sık sık sulamak gerek.
Ot (herbs and greens) tohumlarını direk bahçeye dikerken üstlerine azıcık toprak serpelemeyi (yine filizlerin başlarını çıkarmalarına müsade edecek kadar) ve üstüne yayvan bahçe küreği ile bastırmayı unutmamak lazım. Bu da tohumları gelip kuşlar yemesin diye.
Bunun yanı sıra şehrinizde yerel olarak organik sebze ve ot fide satışı yapan yerler varsa, çimlendirmeyi pas geçip bahar gelince direk fideyi alıp dikebilirsiniz. Tohum daha ucuz ama yeriniz ufaksa, fide, tohum+kaplar+özel fide karışımı+zamandan daha ucuza gelebilir.
Diğer güzel kaynaklar:
Tohumdan bahçeye
Zararlı otlarak karşı organik çözümler
Geçen sene sonu çekip de koymaya fırsat bulamadığım bahçe fotoğraflarım:
Bahçenin en yeşil, ormanvari hali.
En bereketli sebzemiz fasülyeydi. Çimlendirdiğimiz fidelere kıyamadığımız için abartmışız.
Maydonozlar. Biraz fazla geldi. Hem taze yedik, hem kuruttuk. Yanında alt köşeye doğru semizotları var.
Tohuma kaçmış tereotu. Bunu da fazla ekmişiz. Toplayıp kullanana kadar tohuma kaçtılar.
Domatesler. Yine fazladan çimlendirilen fidelere kıyamamanın yol açtığı kalabalık ortam. Domatesler için kalabalık iyi değilmiş. Onu öğrendik. İlk domateslerin içi çürüdü. İkinciler de çok geç çıktı. Ama çıkanlar çok güzeldi.
Fasülyelerimize yakın markaj. Yediğimiz ve dağıttığımızın yanında 5-6 kiloluk pakette derin dondurucuya attık. Önce kılçıkları ayıklayıp küçük küçük kırdım. Sonra kaynayan suya atıp 5 dakika sonra çıkardım. Sonra buzlu suya atıp biraz bekledikten sonra çıkardım. Kuruttum ve derin dondurucu poşetlerine koyup, sakladım.
Malesef sadece bir tane mahsül veren salatalık.
Semiz otları. Malesef biz tatile gidip gelene kadar toplamayınca sıcaktan yanmışlar.
Fesleğen. Sweet basil.
Bunalr da nerden bittiği belli olmayan yabani semizotları. Yunanlı komşularımız alıp yedi.
Nane köşesi. Yanındaki ortanca fidelerine musallat oldular.
Sivri biberler.
Ufak olan bizim bahçenin tek ve biricik salatası. Uzun olan yunanlı komşumuzun. Biz onlara fasülye ve maydonoz verdik, onlar bize salatalık verdiler.
Harika bir şey ama bostancılık çok zor bir şey. O yabani semizotlarına biz Antep’de pirpirim deriz ve bol bol tüketiriz. Salatasını yaparız, hatta yemeğini bile yaparız. Çok lezzetli olur.
Gözlerimiz şenlendi valla… Bahçeyi düzenlemek için de bir heves bir heves geldi…
Domatesleri gerçekten çok seyrek dikmek gerekiyor. Bizim bahçenin en gözde ürünüdür. Bu arada daha kolay olgunlaşması ve bol ürün açısından kiraz domatesleri tavsiye ederim. Biz domates tohumu olarak geçen seneki mahsulden ayırdığımız çekirdekleri kullanıyoruz…
süper ,çok güzelmiş…
Benim için süper faydalı bir yazı olmuş, çok teşekkürler. Nisan gibi yaz mahsullerimiz için bahçeye gireceğim. Geçen sene domates, cherry domates, salatalık fasulye, maydanoz, nane, sivri biber yemiştik bahçemizden. Fasulye ve salatalık biraz zayıftı, ama domates ve biberin dibine vurmuştuk, hatta cherry domateslerden bizim dışımızda en az 3-4 aile daha faydalanmıştı bol bol. Bakalım bu yaz niçe olur bizim sebzelerin hali 🙂
Hepsi Şahane gözüküyor.Ellerine sağlık.Biz de bu sene balkonda küçük bir bahçe yapacağız:)Maydanoz+nane gb. şeyler ekmeyi düşünüyorum. Yerimiz çok dar , ne yapsak? Önerin var mı?
Nihal Şeker
ne güsel bir uğraş değilmi..onları beklerken uğraşırken sevgisini verir insan ..
çok güzel yaaa.Keşke benimde bahçeli bir evim olsaydı.İnanın çok özendim size.Taze taze dalından koparıp yemenin zevki hiç bir şeyde olmasa gerek.
Eline sağlık… İmrendim ama söyliim:D
Merhaba
Söylemeden edemedim.O yabani semizotlarını gönül rahatlığı ile yiyebilirsiniz.Ben izmirdeyim ve malum biz ege insanı otlara düşkünüz.O semizotları burada da çok çıkar.Salatasıda yemeğide çok lezzetli olur ve daha doğal diyorlar onlar için.Aklınızda bulunsun.
Bahçenizede bayıldım.İnsanın kendi yetiştirmesi kadar güzel birşey yok gerçekten
sevgiler
Merhaba
bahceniz cok guzel esimle birlikte bizde yaz basinda domates,biber salatalik ve turk sivri biberlerinden ektik yaz bitmek uzere yavas yavas sonbahara giriyoruz bizim mahsulde tik tok.buyuk bir ihtimalle havalarin cok sicak gitmesinden ve bahce sulamanin yasak olmasindan dolayi gelisemediler.neyse saglik olsun size DownUnder selamlar.
Zeynep Doruk
Zeynep,
Uzak diyarlara merhaba. 🙂 Domates icin topragin nem oraninin sabit olmasi cok onemli. O yuzden bizim domatesler cok gec cikmisti ve ilk mahsulun ici curumustu. Bahce sulamanin yasak olmasini anlamadim. O zaman zaten birsey yetismez ki. Allah kolaylik versin.
Naile ve Adsiz,
Tekrar cikarlarsa bu sene deneyecegim. Yoksa hic tohum almasam mi? Direk yabanileri yeriz. Bizim yunanli komsularimiz bahcemizden cikan tum yabani ot adlettigimiz seyleri yiyorlar zaten.
Imrenenler,
Evde de ufak birkac saksida ot ve hatta sebze yetistirmek mumkun. Yazilarimi takip edin.
bahce sulamak araba yikamak malesef yasak sayet su tankiniz varda yagmur suyundan biriktire bilirseniz ve bahcenizede tabela asmaniz gerek su tank tan kullaniyorum diye ozaman bahcenin yuzu guluyor.henuz biz almadik daha dogrusu eksiklerden sira gelmedi ama buyuk bir ihtimalle onumuzdeki yaza aliriz.sizi okumak cok keyifli kalin saglicakla.
Zeynep Doruk
Turk portakal patlıcanı bana bostan patlıcanı gibi geldi 🙂
Hatta bilirmisiniz buralarda ( Akdenizde)açık renk kabuklu ve uzun patlıcan öyle şerit şerit olanlar kızartmalık patlıcan olarak kullanılıyor..
bahce cok guzel olmus ablacim
ablacim nasilsiniz kusura bakma hic arayamadim gelemedim ama yazilarini hep takip ediyorum bebisleri benim herime opersen cok sevinirim bende tasindim size simdi daha yakinim arada giruselim daha araba kullanmayi bilmedigimden kizimla bu soguklarda disari cikamiyorum sizi cok gormek istiyorum optum